..ส่วนไหนเกิดมีขึ้นพัฒนาขึ้นอยู่ที่เราประพฤติปฏิบัติที่แตกต่างกันในจิตใจที่ว่าตัณหาไม่สิ้นรอบอวิชชาละไม่ได้นั่นคือส่วนที่เป็นพาลไม่ดีdark sideด้านมืดในจิตมีกำลังแต่ถ้าเราเริ่มลอกถอนอวิชชาได้เริ่มรื้อถอนตัณหาได้ส่วนที่เป็นบัณฑิตมีเพิ่มในจิตใจส่วนที่เป็นพาลมันลดลงทันที
เพราะเห็นตามความเป็นจริงในสิ่งต่าง ๆว่าสุขเวทนาทุกขเวทนามันเป็นอย่างนี้อวิชชามันลดลงด้วยอวิชชาเป็นรากของตัณหาอวิชชาลดลง ๆตัณหาสิ้นรอบ ๆออกไปทำความเข้าใจทำความดีวิชชาเกิดขึ้น ตัณหาก็ลดลง ๆๆตัณหาลดลงไม่พอกใหม่เพิ่มขึ้นวันหนึ่งวันนั้นจะมีที่ตัณหาสิ้นรอบไปหมดอวิชชาละได้หมดไม่มีอวิชชานุสัยเหลืออยู่อวิชชาไม่ห่อหุ้มตัณหาไม่ผูกมัดรัดรึงเอาไว้นี่คือพ้น หนีรอดหลุดออกจากเครื่องจองจำคือสังสารวัฏได้
ปฏิบัติตามอริยมรรคมีองค์แปดเป็นการปฏิบัติที่ทำให้กิเลสลดลงทำให้คนพาลที่อยู่ในจิตใจของเราอ่อนกำลังทำให้บัณฑิตที่มีอยู่ในจิตใจของเรามีกำลังเพิ่มขึ้นสูงสุดนั่นแหละหลุดพ้นได้

Time index
[02:18]สมาธิภาวนา|เจริญพุทธานุสสติ
[03:08]เกริ่นนำ|แยะแยะคนพาลกับบัณฑิต
[18:00]ทุกคนเป็นได้ทั้งพาล และบัณฑิตในร่างเดียว
[21:21]พาลปัณฑิตสูตร|คนพาลกับบัณฑิตต่างกันด้วยการประพฤติปฏิบัติ
[29:11]ส่วนที่เป็นพาล ส่วนที่เป็นบัณฑิต
[35:06]วิธีเพิ่มความเป็นบัณฑิต
[47:06]ระบบแห่งพรหมจริยาวาส
อ่าน “พาลปัณฑิตสูตร” พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๖ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๘ สังยุตตนิกาย นิทานวรรค