“สิ่งอะไรต่างๆก็ตาม มันต้องอาศัยเหตุเกิด สิ่งใดสิ่งหนึ่งก็ตาม มันจะดับไปได้ มันก็ต้องอาศัยเหตุดับ”

ใคร่ครวญลงไปในธรรมโดยปรารภคาถาของท่านพระอัสสชิที่ว่า

“เย ธมฺมา เหตุปฺปภวา ธรรมเหล่าใด เกิดแต่เหตุ

เตสํ เหตํุ ตถาคโต พระตถาคต กล่าวเหตุแห่งธรรมเหล่านั้น

เตสญฺจ โย นิโรโธ จ และความดับของธรรมเหล่านั้น

เอวํ วาที มหาสมโณ พระมหาสมณะมีวาทะอย่างนี้”

จากเย ธัมมา ไล่ถึงอิทัปปัจจยตาพุทธพจน์ ดังนี้

”อิมสฺมึ สติ อิทํ โหติ เมื่อสิ่งนี้มี สิ่งนี้ย่อมมี

อิมสฺสุปฺปาทา อิทํ อุปฺปชติ เพราะความเกิดขึ้นแห่งสิ่งนี้ สิ่งนี้จึงเกิดขึ้น

อิมสฺมึ อสติ อิทํ น โหติ เมื่อสิ่งนี้ไม่มี สิ่งนี้ย่อมไม่มี

อิมสฺส นิโรธา อิทํ นิรุชฺฌติ เพราะความดับแห่งสิ่งนี้ สิ่งนี้จึงดับไป”

ในสิ่งต่างๆที่มันเกิดแต่เหตุ มีเหตุเกิดมีความดับ อาศัยกันและกันเกิดขึ้น มีความเป็นปฏิจจสมุปปันนธรรม

Time index

[05:11] เข้าใจทำ โดยการเจริญธรรมานุสสติ ใคร่ครวญลงมาในคาถา “เย ธมฺมา เหตุปปฺภวา...” บทแห่งธรรมะที่พูดถึงเหตุแห่งความเกิดและความดับแห่งเหตุเหล่านั้น

[08:37] ถ้าเหตุแห่งความเกิดขึ้นมีอยู่ เหตุปัจจัยแห่งความดำรงอยู่ยังมีอยู่ ขันธ์5นั้นก็ยังเกิดขึ้นอยู่ตั้งอยู่ได้ แต่ถ้าเหตุปัจจัยมีอยู่ของมันหายไปดับไป หรือเหตุปัจจัยของความดับของมันเกิดขึ้น ขันธ์5นั้นก็ต้องหายไปดับไป ตามกฎของไตรลักษณ์ ทุกอย่างล้วนอาศัยเหตุและปัจจัยในการเกิดขึ้นและดับไป

[23:38] อาหารเป็นเหตุปัจจัยของรูป,ผัสสะเป็นเหตุปัจจัยของเวทนาและสัญญา,อวิชชาเป็นเหตุปัจจัยของสังขาร, นามและรูปเป็นเหตุปัจจัยของวิญญาณ

[35:13] เหตุเกิดแห่งอวิชชาคืออวิชชา มีนิวรณ์เป็นอาหาร

[43:15] จากคาถา เย ธัมมา สู่กฎอิทัปปัจจยตา

[46:15] รู้ตามอริยสัจ4 จึงจะนับว่าเป็นวิชชา เหตุปัจจัยของวิชชาที่จะทำให้อวิชชาดับไปคือ “โพชฌงค์7” สติปัฏฐาน4เป็นเหตุให้เกิดโพชฌงค์7 โพชฌงค์7เป็นเหตุให้เกิดวิชชา จะมีความพ้นจากอวิชชา ไล่ไปถึงนิพพานได้

[50:03] เกิดปัญญาด้วยการใคร่ครวญลงไปในธรรม สิ่งต่างๆที่มันเกิดแต่เหตุ มีเหตุเกิดมีความดับ อาศัยกันและกันเกิดขึ้น มีความเป็นปฏิจจสมุปปันนธรรม

อ่าน "พระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะบรรพชา" อรรถกถา มหาวรรค ภาค ๑ มหาขันธกะ

อ่าน "ปัจจยสูตรว่าด้วยปัจจัย" พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๘ [ฉบับมหาจุฬาฯ] สังยุตตนิกาย นิทานวรรค

ฟัง "สากัจฉาธรรม : เพราะอาศัยกันและกัน จึงสำคัญเหมือนอย่างเดียวกัน" ออกอากาศทาง FM92.5 เมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2558