รู้สึกตัวระลึกไปในกาย ในพุทโธ ธัมโม สังโฆ มี 4 อย่างนี้แล้วสบายใจ มีปิติมีปราโมทย์ ตั้งขึ้นเป็นเสาอากาศเอาไว้ แผ่จิตไปด้วยพรหมวิหารทั้ง 4 ให้ทุกคนทั่วทุกทางเสมอหน้ากัน พอตั้งจิตไว้อย่างนี้แล้วปัญญาเกิด ไม่เอาอะไรไว้ แผ่ให้หมดทุกอย่าง รู้ชัดเข้าใจชัดในความที่สิ่งใดเป็นประโยชน์สิ่งใดเป็นโทษ เอาปัญญาที่มีความคมนั้นมาดูเข้าไปในจิตว่าสติอยู่ตรงไหน จิตก็อยู่ตรงนั้น

จิตที่มีการปรุงแต่งเป็นธรรมดาคือสังขาร ไปทำหน้าที่ในการรับรู้คือวิญญาณ ไปรับรู้ในสิ่งที่เป็นนามและรูป ผ่านทางช่องทางของอายตนะทั้ง 6 เป็นผัสสะก่อเกิดเวทนา ตัณหาเกิด อุปาทานเกิดขึ้นในจิต มีภพมีความเป็นสภาวะจิตนี้มีความสะดุ้งขึ้นลงไปตามการเปลี่ยนแปลงของขันธ์ 5 ทำไมจิตจึงเป็นอย่างนี้ เพราะว่ามีความไม่รู้มีอวิชชา ความที่มันเป็นอย่างนั้นคือความเป็นอนัตตา

เข้าใจในความที่มัน lock กัน อาศัยกันและกันเกิดขึ้น พิจารณาไปตามปฏิจจสมุปบาท จะวางสิ่งที่เป็นอนัตตาได้ แล้วรักษาจิตไว้ด้วยสติ

Time index

[00:28] เข้าใจทำโดยการระลึกมาในกาย ในพระพุทธเจ้า ในพระธรรม และในพระสงฆ์

[14:32] ความประจวบเหมาะของการเกิดเป็นมนุษย์ การที่พระพุทธเจ้าอุบัติขึ้นและคำสอนยังตั้งอยู่ได้

[19:53] ระลึกถึงสิ่งที่เกิดขึ้นได้ยากนี้ ทำให้จิตมีปิติปราโมทย์ ก่อให้เกิดสมาธิ

[21:41] แผ่จิตไปด้วยเมตตาคือความรักความปรารถนาดีดุจมารดามีต่อบุตรแผ่จิตไปด้วยกรุณาคือปราถนาให้พ้นทุกข์แผ่จิตไปด้วยมุทิตาคือความยินดีที่เขามีความสุขพ้นจากทุกข์แผ่จิตไปด้วยอุเบกขาคือความวางเฉยที่เขายังไม่พ้นทุกข์พบสุข แผ่ไปทุกทิศทาง

[30:06] เมตตาทำให้คลายความพยาบาท กรุณาระงับความเกลียดโกรธในใจ มุทิตาช่วยลดความอิจฉาริษยา อุเบกขาช่วยรักษาจิตให้เป็นกลางๆ ไม่เศร้าเสียใจไปตามความทุกข์เขา

[32:37] ทบทวนสิ่งที่ทำมาแต่ต้น

[33:52] ปัญญาเกิด ไม่เอาอะไรไว้ แผ่ให้หมดทุกอย่าง รู้ชัดเข้าใจชัดในความที่สิ่งใดเป็นประโยชน์สิ่งใดเป็นโทษ

[35:07] เอาปัญญามาดูเข้าไปในจิตว่าสติอยู่ตรงไหน จิตก็อยู่ตรงนั้น

[36:54] พิจารณาจิตตามหลักปฏิจจสมุปบาท

[44:46] ความที่จิตเป็นอย่างนั้น นั่นคือ อวิชชา เข้าใจความเป็นอนัตตา วิชชาเกิด

[51:51] ใช้ประโยชน์จากการที่มัน lock กัน จนะเกิดความรู้ว่าสิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความแปรปรวนเปลี่ยนแปลงไปเป็นธรรมดา เป็นทุกข์ ไม่ควรยึดถือ

[55:28] ให้รักษาจิตไว้ด้วยสติ อย่าเผลอ จิตนี้มีความเป็นอนัตตา

อ่าน "เมตตสูตร พรหมวิหารสี่" พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๙ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๑ สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค

อ่าน "ปฏิจจสมุปบาทสูตร" พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๘ [ฉบับมหาจุฬาฯ] สังยุตตนิกาย นิทานวรรค

ฟัง "พรหมวิหาร 4 ธรรมที่เมื่อเข้าใจถูก จะไม่ไร้เดียงสา" ออกอากาศทาง FM92.5 เมื่อวันที่ 2 ตุลาคม พ.ศ. 2561

ฟัง "ปฏิจจสมุปบาท อาศัยกันและกันเกิดขึ้น" ออกอากาศทาง FM92.5 เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2556

ฟัง "จิต & ปฏิจจสมุปบาท ตอนที่ 1" ออกอากาศทาง FM92.5 เมื่อวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2560